Berlin Blue - Zbigniew Zbikowski

Wydawnictwo: Warszawska Firma Wydawnicza

Liczba stron: 248

Jakub Kubacki przez pewien czas przebywał w Berlinie na emigracji. Jako człowiek młody i pełen ideałów angażował się w działalność niepodległościową, zawarł też wiele znajomości, które nawet po latach wzbudzają ogromne emocje. Po upadku muru berlińskiego Kuba wrócił do Polski, a Berlin wrył mu się w pamięć jako miejsce przyciągające i odpychające zarazem. Jako mężczyzna w średnim wieku po raz kolejny odwiedza to miasto, przyjeżdżając do konsulatu na uroczystość odznaczenia przyjaciela. Niestety Kornel Topolski niespodziewanie zostaje zamordowany, a Jakub znajduje się w centrum wydarzeń rodem z sensacyjnego filmu. Musi uciekać przed policją, dawnymi znajomymi i wpływami pewnego polityka, który najwyraźniej ma jakiś interes w przeciągnięciu bohatera na swoją stronę. Kubacki nie wie, komu można zaufać, co się wokół niego dzieje i jaki będzie finał te historii. Pewne jest tylko to, że demony przeszłości nie dają się tak łatwo pogrzebać i nawet po wielu latach mogą poważnie skomplikować życie.

Berlin Blue to powieściowy debiut Zbigniewa Zbikowskiego, ale autor od lat ma do czynienia ze słowem pisanym, ponieważ publikował już opowiadania i pracował jako dziennikarz. Doświadczenie zaprocentowało – książka nie zawiera, typowych dla debiutantów, błędów. Jest interesująca, dobrze napisana, posiada również wyrazistego bohatera, którego losy nie są czytelnikowi obojętne. Powieści nie brak też akcji, ponieważ pojawiają się niespodziewane zwroty, a historia zgrabnie łączy się z teraźniejszością. Główny bohater często powraca do lat swojej młodości. Podczas tych retrospekcji dokładnie opisuje wygląd i klimat podzielonego Berlina. Jednak nie czyni tego zbyt nachalnie, przez co nikt nie powinien poczuć się znudzony opisem miasta z przeszłości, którego obraz ciągle prześladuje Jakuba. Niestety mimo tych wszystkich cech, udowadniających, że książka Zbigniewa Zbikowskiego należy do literatury wartościowej i ciekawej, opisana historia nie wzbudziła we mnie emocji. Nie do końca potrafię uargumentować, dlaczego tak się stało. Przeczytałam, nie nudziłam się, niby wszystko jest dobrze, ale szału nie ma.

Autor tej powieści postanowił połączyć wątek sensacyjny ze wspomnieniami czasów, które stopniowo odchodzą w niepamięć, stanowiąc dla wielu ludzi jedynie abstrakcyjne wyobrażenie. Wyraźnie widać, że dla głównego bohatera historia wciąż jest żywa, ponieważ nie potrafi on uwolnić się od wydarzeń sprzed ponad dwudziestu lat. Przeszłość dopada Jakuba w najmniej spodziewanym momencie, dezorganizując życie, ale umożliwiając także uporanie się z nią raz na zawsze i zamknięcie pewnego etapu. Podobało mi się to, że Berlin Blue jest książką, w której nieustannie coś się dzieje. Autor umiejętnie dawkuje napięcie, wprowadzając na przemian wątki polityczne, miłosne i osobiste rozrachunki bohaterów z minionymi latami. Pomimo kilku nieprzewidywalnych i groźnych sytuacji powieść nie sprawia wrażenia nierealistycznej czy przesadnie skomplikowanej. Główny bohater nie jest żadnym herosem, walczącym z wszystkimi przeciwnościami, ale dziennikarzem, zmuszonym do takiego a nie innego zachowania przez zaistniałe okoliczności i postronne osoby. Jakub przeżywa dylematy, które, podejrzewam, posiadałby każdy na jego miejscu. W obliczu mnożących się niewiadomych, zagadek i upiorów z przeszłości trudno zdecydować jak postąpić. Kubacki czasami podejmuje nieprzemyślane kroki i wpada w pułapkę, ale innym razem doskonale odnajduje się w sytuacji.

Zbigniew Zbikowski stworzył różnorodnych i realistycznych bohaterów, którzy mogą czytelnika zaskoczyć swoim zachowaniem. Widać to nie tylko na przykładzie Kubackiego, ponieważ inne postaci również zyskały indywidualny rys. Danuta – dawna miłość Jakuba stała się zgorzkniałą i poranioną kobietą, niepotrafiącą wejść w bliskie relacji z innymi ludźmi. Jej córka Susie nie do końca rozumie, dlaczego matka nie potrafi zapomnieć o przeszłości i buntuje się przeciwko wszystkiemu, co polskie. Uparcie twierdzi, że jest Niemką, odmawia rozmawiania w języku polskim i reaguje wrogością na obecność Jakuba, ponieważ jego powrót przypomniał matce o niezabliźnionych ranach. Cieniem na relacje między głównym bohaterem a jego przyjaciółmi kładzie się pewność, że któreś z nich było agentem, regularnie donoszącym o wszystkich akcjach wspierających walkę o wolność. Wszystkie te wątpliwości, niewyjaśnione sprawy i długo skrywane pretensje utrudniają poznanie prawdy i rozszyfrowanie, kto stoi za zamordowaniem Topolskiego i dlaczego Jakub znajduje się zarówno w gronie podejrzanych jak i potencjalnych ofiar. 

Berlin Blue spodoba się czytelnikom potrafiącym wczuć się w położenie głównego bohatera. Przyznam, że mnie zabrakło empatii, by zrozumieć, z czym tak naprawdę musiał zmierzyć się Jakub. Możliwe, że po prostu nie potrafię wyobrazić sobie, co czuje człowiek, wracający do miasta młodości, do miejsca, w którym tak wiele się zdarzyło. Autor z pewnością poruszy tych, którzy pamiętają Berlin sprzed upadku muru, ponieważ szczegółowo odmalowuje zarówno dawną jak i obecną topografię miasta. Prowadzi bohaterów ulicami niegdyś oddzielonymi betonową granicą, której przekroczenie było niemożliwe dla tak wielu osób. Pokazuje jak dane miejsca wyglądały kiedyś, a co zrobiono z nimi teraz. Wątek kryminalny nie jest zaskakujący, ale dobrze ilustruje odwieczne mechanizmy władzy. Rządzą pieniądze, kontakty, układy i spiski, a każdy, kto się w to wtrąci może swoją ciekawość przypłacić życiem. Nie chcę nikogo zniechęcać do tej książki, bo uważam, że jak najbardziej zasługuje na uwagę. Nie każdemu się spodoba, ale Zbigniew Zbikowski ma szansę zyskać grono usatysfakcjonowanych czytelników.

Ocena: 4 / 6

Egzemplarz recenzencki otrzymałam dzięki uprzejmości portalu Sztukater oraz Warszawskiej Firmy Wydawniczej.