Marzenia Joy - Lisa See

Wydawnictwo: Świat Książki

Liczba stron: 400

Powieścią Dziewczęta z Szanghaju Lisa See podbiła moje serce. Opisała losy dwóch sióstr, Pearl i May, zmuszonych do ucieczki z ogarniętego wojną Szanghaju i przystosowania się do życia na emigracji. Ich skomplikowana i wzruszająca historia utkwiła mi w pamięci na tyle, że nawet po ponad dwóch latach od przeczytania książki, doskonale pamiętam wydarzenia w niej zawarte, zwłaszcza szokujące zakończenie. Kiedy dowiedziałam się, że Lisa See napisała kontynuację historii bohaterek, wiedziałam, że będzie to równie emocjonująca, zajmująca i niezapomniana lektura. Moje przeczucia okazały się trafne, Marzenia Joy to wspaniała opowieść o trudnych wyborach, różnych rodzajach miłości i niewyobrażalnie ciężkich warunkach życia w komunistycznych Chinach.

Trudno nakreślić fabułę tej książki, bez zdradzania istotnych faktów z pierwszej części, więc musicie mi wybaczyć, że dość skrótowo przedstawię zarys wydarzeń opisanych w Marzeniach Joy. Pearl i May łączy bardzo skomplikowana, pełna sprzecznych uczuć więź. Są siostrami i w trudnych chwilach potrafią wspierać się nawzajem oraz stawiać czoła niepewności, lecz często pojawiają się między nimi nieporozumienia i kłótnie. Jedną z takich ostrych wymian zdań przypadkowo słyszy córka Pearl – Joy. Dziewczyna poznaje wówczas rodzinny sekret, który wstrząsa nią do głębi. Pod wpływem emocji decyduje się na ucieczkę z domu i wyjazd do ojczyzny. Nie wie jednak, że chińska rzeczywistość znacznie różni się od tego, co przekazują komunistyczni aktywiści w USA. Dziewiętnastoletnia Joy ma głowę nabitą ideałami i mylne przekonanie o tym, co zastanie w Chińskiej Republice Ludowej w 1957 roku. Kiedy jej matka i ciotka dowiadują się o ucieczce, natychmiast opracowują plan nakłonienia Joy do powrotu, który niestety wymaga tego, by Pearl udała się śladami dziewczyny do Chin.

Najnowsze dzieło Lisy See całkowicie mnie zauroczyło. Czytałam w każdej wolnej chwili, nie zważając na zmęczenie czy późną porę, by jak najszybciej dowiedzieć się, jakie niespodzianki los znów zgotował bohaterkom oraz, z jakimi kłopotami przyjdzie im się zmierzyć. Wracałam myślami do tej historii nawet, gdy musiałam książkę odłożyć na bok i zająć się innymi sprawami. Nieczęsto zdarza mi się taka niecierpliwość w poznawaniu powieści i takie zaangażowanie w opisane wydarzenia. Z chęcią ponownie spotkałam się z bohaterkami poznanymi dzięki lekturze Dziewcząt z Szanghaju i z wypiekami na twarzy śledziłam ich poczynania. Marzenia Joy koncentrują się głównie na postaciach Pearl i jej córki, które naprzemiennie są narratorkami, pozwalając czytelnikowi dokładnie poznać uczucia i przemyślenia każdej z nich. May tym razem pozostaje w cieniu, wspiera rodzinę na odległość, pomagając zgodnie ze swoimi możliwościami, ale jej obecność jest cały czas wyczuwalna. Podobnie jak wspomnienia obu sióstr z przeszłości. Pobyt Pearl w ojczyźnie sprzyja przywoływaniu dawnych, szczęśliwych czasów. Tak wiele zmieniło się w nieco ponad dwadzieścia lat, że aż trudno w to uwierzyć. W Szanghaju nie ma już tętniących życiem kawiarni, spacerujących cudzoziemców, hałaśliwych sklepikarzy i modnych butików. Ich miejsce zajęły brzydkie, zaniedbane budynki z wymalowanymi na ścianach propagandowymi hasłami, a snujący się po ulicach ludzie, ubrani w robocze kombinezony, zatracili dawną energię i radość. Pearl ubolewa nad takim obrazem ukochanego kraju, ale czasami dostrzega ślad dawnych czasów i czuje radość, że mogła wrócić do dobrze jej znanych miejsc, spotkać się z nielicznymi, którzy pamiętają jeszcze jej rodzinę. 

W tym samym czasie Joy poznaje trudne życie na prowincji. Początkowa fascynacja i zachwyt prostym stylem życia, naiwnością mieszkańców wioski oraz ich pozytywnym nastawieniem do zmian, jakie stopniowo wprowadza Wielki Wódz, ustępuje przerażeniu, gdy dziewczyna widzi, do czego doprowadzają kolejne absurdalne zarządzenia. Przez pierwszą połowę powieści byłam wściekła na Joy, nie mogłam zrozumieć, dlaczego porzuciła najbliższych, zrezygnowała z edukacji i szansy na dobrobyt, by w myśl komunistycznych przekonań pracować z innymi w pocie czoła ku chwale Nowych Chin. Później nieco lepiej zrozumiałam jej motywację, ale nadal uważam, że podjęcie takiej decyzji było czystym szaleństwem. Druga połowa Marzeń Joy obfituje w dramatyczne wydarzenia. Bohaterowie powieści doświadczają głodu, który według szacunków spowodował śmierć 45 milionów ludzi, usiłują wydostać się kraju, chociaż granicę są zamknięte, a podróżowanie po kraju bez zezwolenia surowo karane, ale odnajdują również siłę do walki, dawno zapomniane uczucia i spokój, wynikający z pogodzenia się z pewnymi faktami. Uważam, że Lisa See w mistrzowski sposób nakreśliła ambiwalencję odczuć bohaterów. Byli przerażeni nowymi zasadami, propagandowymi spotkaniami i mrożącymi krew w żyłach scenami, rozgrywającymi się wszędzie tam, gdzie ludziom brakowało jedzenia, ale chłonęli wszystko to, co przypominało dawne życie i w pewien sposób ukoili tęsknotę za ojczyzną. Pisarka pokazała okrucieństwo totalitarnego systemu, opisując, do czego doprowadziły poszczególne zarządzenia i jak zmieniły charakter ludzi, którzy musieli się do nich stosować. Jednocześnie przypomniała, dlaczego miliony osób uwierzyło w komunistyczny dobrobyt i obietnicę rozwoju całego kraju. 

Nie mogę nie wspomnieć również o egzotycznej, chińskiej kulturze, którą można poznać dzięki tej książce. Jeśli chcecie wiedzieć, dlaczego zbiera się zapisane kartki papieru, a później rytualnie je spala, z czego przyrządza się najsmaczniejsze chińskie potrawy oraz, co symbolizują poszczególne znaki zodiaku i jakimi cechami odznaczają się ludzie urodzeni w danym okresie, to koniecznie sięgnijcie po powieść Lisy See, w której bohaterowie przypominają jak wyglądają chińskie tradycje i kultywowane od pokoleń obyczaje. Ta książka nie należy do lekkich, wakacyjnych lektur, ale gorąco namawiam do jej przeczytania. Opowieść o Pearl, Joy, May i kilku innych, istotnych bohaterach powstała w oparciu o liczne źródła, przybliżające warunki życia w Chińskiej Republice Ludowej w połowie XX wieku. Pisarka pokazuje jaką drogę musiały przebyć listy z Zachodu, by miały szansę dotrzeć do mieszkańców Chin, gdzie trzeba było udać się po pozwolenie na wyjazd i co należało zrobić, by zadowolić władze. Marzenia Joy to także historia rodziny zmagającej się z demonami przeszłości, złymi decyzjami, pretensjami, negatywnymi uczuciami i wieloma bolesnymi zatargami, która w obliczu zagrożenia jednoczy się i wspiera. Każda z postaci przechodzi metamorfozę, dojrzewa, rozumie, co w jej życiu jest tak naprawdę ważne, o co warto walczyć do ostatniego tchnienia. Miłość u See nigdy nie jest prosta i jednoznaczna, ale jest prawdziwa. Siostrzanemu oddaniu towarzyszy rywalizacja i zazdrość, uczucie łączące matkę i dziecko zostaje wystawione na próbę przez odmienne poglądy, a miłość romantyczna czasem podporządkowuje się konwenansom, a czasem okazuje się jedynie ułudą. Mimo tego, Marzenia Joy odebrałam jako optymistyczną, pięknie napisaną historię, udowadniającą, że dzięki wsparciu najbliższych można dokonywać czynów teoretycznie niemożliwych.

 

Ocena: 6 / 6

Recenzja  powieści Dziewczęta z Szanghaju

Książka przeczytana w ramach wyzwania  Trójka e-pik