Jacqueline Kennedy. Historyczne rozmowy o życiu z Johnem F. Kennedym - Jacqueline Kennedy, Arthur M. Schlesinger jr

Wydawnictwo: Znak

Liczba stron: 376

Historyk, wykładowca na Uniwersytecie Harvarda oraz doradca i przyjaciel Johna Fitzgeralda Kennedy’ego Arthur M. Schlesinger jr w 1964 roku przeprowadził obszerny wywiad z Jacqueline Kennedy kilka miesięcy po śmierci jej męża. Jacqueline zgodziła się na szereg rozmów, w których po raz pierwszy i ostatni zdradziła tak wiele informacji dotyczących polityki Kennedy’ego, jego stosunku do współpracowników, opinii na temat niezwykle istotnych i dramatycznych wydarzeń na świecie, a także ich małżeńskiej codzienności. Rozmowy odbywały się w marcu i czerwcu 1964 roku, ale od początku zarówno Schlesinger jak i Jacqueline wiedzieli, że takie wypowiedzi byłej pierwszej damy nie mogą zostać upublicznione w momencie ich nagrywania. Jackie zażądała umieszczenia taśm w skarbcu i zapieczętowania ich na pięćdziesiąt lat, zdając sobie sprawę z tego, że jej przemyślenia nie powinny ujrzeć światła dziennego w czasie, gdy prezydentura JFK, a także okoliczności jego śmierci budzą tyle kontrowersji. W przedmowie do książki Caroline Kennedy napisała, że po raz pierwszy odsłuchała tego wywiadu rzeki kilka tygodni po śmierci matki w 1994 roku, ale wtedy nie zdecydowała się na ich opublikowanie. Uważała, że jeszcze nie nadszedł odpowiedni moment, żeby świat mógł poznać poglądy Jackie. Caroline Kennedy zdecydowała się na wydanie tej książki wiele lat później, uznając, że pięćdziesiąta rocznica prezydentury jej ojca stanowi doskonałą okazje do tego, by oddać głos osobie, która znała go z innej strony niż opinia publiczna.

Rozmowy Schlesingera z Jacqueline stanowią część większego projektu historii mówionej o JFK. Z tego względu pytania jakie padają, w oczywisty sposób związane są z osobą prezydenta Kennedy’ego, a poglądy i opinie samej Jackie nie wysuwają się na pierwszy plan. Książka promowana jest jako publikacja, z której możemy dowiedzieć się wiele o tym, co myślała i co czuła pierwsza dama. Rzeczywiście tak jest, ale zwracam uwagę na to, że Schlesingera nie tyle interesowały poglądy Jackie, co informacje na temat Johna, których ona mogła dostarczyć. Nie należy więc traktować tego wywiadu jako rozmów przygotowanych z myślą o tym, że dotąd zdystansowana i niewypowiadająca się o polityce Jacqueline pragnie przerwać milczenie i ujawnić szokujące fakty. Jej rolą było naświetlenie sylwetki JFK od strony prywatnej, nieznanej innym ludziom. Oczywiście z tych rozmów wyłania się portret innej Jackie, różnej od kobiety, która na początku uważana była za chłodną snobkę, a później stała się ikoną mody i idolką wielu młodych Amerykanek. Rozmówczyni ujawnia wiele istotnych informacji, zdradza, kto ze współpracowników cieszył się sympatią Kennedych, kto i z jakiego powodu popadł w niełaskę, a także jak wyglądały kulisy spotkań z przedstawicielami władz innych państw. Przyznam, że zaskoczyła mnie swoboda z jaką Jacqueline wypowiada się o Chruszczowie i jego żonie, jak ostro krytykuje Martina Luthera Kinga czy z jaką niechęcią charakteryzuje swoją poprzedniczkę Mamie Eisenhower, nazywając ją „okropną babą”. Caroline Kennedy napisała w przedmowie do książki, że gdyby ten wywiad został przeprowadzony kilka lat później, to matka złagodziłaby część swoich wypowiedzi. Myślę, że to słuszne przypuszczenie, ponieważ w niektórych fragmentach rozmowy powściągliwe i dyplomatyczne wypowiedzi Jackie ustępują miejsca złośliwym i chyba nie do końca sprawiedliwym uwagom.

Mimo tego, że żona JFK zdradza wiele i bez skrępowania ujawnia, kto i z jakiego powodu nie cieszył się szacunkiem prezydenta, to czytając tę książkę nie mogłam pozbyć się wrażenia, że Jackie nie jest do końca szczera. Z jednej strony odpowiada na wiele pytań, barwnie opowiada o swoim małżeńskim życiu, ale z drugiej niesamowicie idealizuje męża. Przedstawia Johna Fitzgeralda Kennedy’ego jako prawdziwego bohatera, oddanego pracy i służbie Ameryce w każdym momencie swojej prezydentury. Według niej JFK był wybitnym dyplomatą, nigdy nie palił za sobą mostów, a na każdy konflikt umiał spojrzeć z przeciwnej strony, dzięki czemu rozumiał argumenty przeciwników i potrafił się z nimi dogadać.  Nawet, gdy wspomina o incydencie w Zatoce Świń to podkreśla, że John był tak cudownym człowiekiem, ponieważ ogromnie to przeżył i wziął na siebie całą odpowiedzialność za niepowodzenie operacji. Możliwe, że tak było, a ja w tym momencie dopatruję się nieszczerości na siłę, ale uważam, że trzeba mieć w pamięci motywy jakie kierowały Schlesingerem i Jackie. Oboje wiedzieli, że kiedyś ten wywiad zostanie upubliczniony, więc starali się przedstawić JFK z możliwie jak najlepszej strony. Ponadto Jacqueline opisuje swoje małżeństwo jako wzorowy związek. Ona tworzyła wokół męża atmosferę czułości i rodzinnego spokoju po to, by oderwać go od codziennych kłopotów, natomiast on zawsze dbał o żonę i dzieci. Trudno w to uwierzyć, ponieważ JFK nie miał opinii wiernego i oddanego małżonka. Wiadomo, że romansował z wieloma kobietami, a na dodatek nie ukrywał tych związków przed Jackie. Niektórzy twierdzą nawet, że gdyby rozwód nie zamykał drzwi do dalszej kariery, to najprawdopodobniej John Kennedy odprawiłby swoją małżonkę. W książce nie ma również wzmianki o zamachu, co wydaje mi się dziwne, biorąc pod uwagę fakt, że rozmowy nagrano zaledwie kilka miesięcy po tym wydarzeniu.

Publikacja została przygotowana bardzo starannie. W przypisach znajdują się wyjaśnienia i uszczegółowienia dotyczące konkretnych osób i ich życiorysów czy też poszczególnych wydarzeń, sprawiające że książka stanowi fascynujący dokument, który może zainteresować nawet laika, nieposiadającego historycznej wiedzy. Jednak największe wrażenie wywarła na mnie możliwość usłyszenia wszystkich rozmów, ponieważ do książki dołączone jest nagranie wywiadu. To niesamowite, że możemy usłyszeć głos Jacqueline, jej śmiech, szept czy wzruszającą rozmowę z synkiem, który w pewnym momencie wbiega do pokoju i przerywa wywiad. Trudno wyrobić sobie opinie o Jackie Kennedy jedynie na podstawie tego, co zdradziła Schlesingerowi. Na pewno była kobietą wykształconą, inteligentną i bardzo dyskretną. Jestem przekonana, że w wywiadzie zdradziła tylko, co chciała powiedzieć, w jej głosie słychać kontrolę nad sobą i opanowanie. Zresztą pytania również są bardzo wyważone. Schlesinger nie próbuje wyciągać od Jackie informacji, wiele razy odniosłam wrażenie, że to on posiada większą wiedze na temat konkretnych wydarzeń, ponieważ przypomina swojej rozmówczyni pewne fakty czy daty. W książce umieszczono także wiele fotografii z rodzinnego albumu, na których JFK bawi się z dziećmi, wypoczywa na wsi lub składa oficjalne wizyty. Moim zdaniem w wywiadzie Jackie zdradza jedynie ułamek swojej wiedzy na temat kulisów polityki prowadzonej przez jej męża. Nie mówi szczerze o życiu rodzinnym, idealizując Kennedy’ego jako partnera. Niemniej warto poznać te rozmowy, ponieważ sprawiają, że historia odżywa na nowo, a przeszłość w niesamowity sposób staje się bliska wszystkim czytelnikom i słuchaczom.

Ocena: 4,5 / 6

Egzemplarz recenzencki otrzymałam dzięki uprzejmości portalu Sztukater oraz wydawnictwa Znak.