17 grudnia 2014

Nierządnica - Iny Lorentz


Wydawnictwo: Sonia Draga
Liczba stron: 440

Jak dotąd średniowiecze kojarzyło mi się z czasami, w których bogobojny lud starał się za wszelką cenę żyć w zgodzie z nauką Kościoła. Wszystko, co ludzie czynili, mówili, a nawet myśleli, miało służyć chwale Stwórcy, więc teoretycznie dbano o moralność, wystrzegano się grzechów i powszechnie straszono ogniem piekielnym czekającym na tych, którzy sprzeciwiają się boskim nakazom. Przyznam jednak, że znacznie rzadziej rozmyślałam o tak zwanej drugiej stronie medalu, czyli wpływach, jakie zdobyli księża i zakonnicy latami gromadzący potężne majątki oraz budujący swoją pozycje jedynych słusznych autorytetów. W książce duetu pisarskiego (ukrywającego się pod pseudonimem Iny Lorentz) Ingrid Klocke i Elmara Wohlratha podjęte zostały wątki, takie jak podwójna moralność duchownych, obrzydliwe manipulacje wysoko postawionych panów, a także rodzący się powoli sprzeciw wobec nieograniczonej władzy Kościoła oraz haniebnego postępowania księży. W zasadzie wszystkie wymienione tematy zostały ukazane jako tło opowieści o pewnej kobiecie, która padła ofiarą okrutnej intrygi, ale główny wątek nie mógłby istnieć bez tego doskonale opisanego, idealnie dobranego tła społeczno-politycznego, nadającego powieści dodatkową wartość.

Nierządnica to pierwszy tom cyklu o tym samym tytule, którego bohaterką jest córka zamożnego kupca Mateusza Schärera. Historia rozpoczyna się w momencie przygotowań do ślubu siedemnastoletniej, pięknej i delikatnej jak anioł Marii z synem hrabiego, adwokatem Magistrem Ruppertusem Splendidusem. Dziewczyna nie zna swojego przyszłego małżonka, nigdy nie zamieniła z nim ani jednego słowa, a na dodatek decyzja o jej zamążpójściu była szybka i niespodziewana, więc Maria obawia się czekającej ją przyszłości. Niestety ma ku temu powody, ponieważ w przeddzień ceremonii narzeczony oskarża dziewczynę o nierząd, znajdując fałszywych świadków jej niemoralnego zachowania oraz prezenty, które rzekomo przyjęła w zamian za usługi seksualne. Na początku XV wieku takie oskarżenie to dla kobiety hańba na całe życie. Maria zostaje wtrącona do więzienia, a następnie błyskawicznie osądzona i skazana, co sprawia, że w jednej chwili całe jej życie traci sens. Bohaterka postanawia jednak walczyć do końca i pomimo swojego upadku poprzysięga, że zemści się na wszystkich, którzy przyczynili się do jej tragicznego losu.

Jestem pod ogromnym wrażeniem tej książki, więc od razu uprzedzam, że tym razem będę głównie chwalić i namawiać do przeczytania. Nie spodziewałam się, że autorzy stworzyli tak intrygującą, trzymającą w napięciu oraz dopracowaną historię, której punktem wyjścia jest skazanie niewinnej dziewczyny za sianie rozpusty i niemoralne postępowanie. Od pierwszych stron zapałałam sympatią do Marii Schärer i z przerażeniem obserwowałam jak wszystko, co dziewczyna zna i kocha zostaje jej po kolei odebrane. Wydawałoby się, że córka bogatego mieszczańskiego kupca nie musi martwić się o swoją przyszłość, ponieważ życie kobiety jej stanu jest z góry zaplanowane. Jednak w przypadku Marii wszystko poszło inaczej niż zazwyczaj, powodując, że ta pogodna i posłuszna ojcu dziewczyna, przeszła przez prawdziwe piekło. Celowo nie piszę o tym, jaką karę wymierzono bohaterce, żeby niepotrzebnie nie zdradzać istotnych szczegółów, ale dla cnotliwej i pobożnej kobiety żyjącej na początku XV wieku, taki wyrok równał się niemal ze skazaniem na śmierć. Ogromną zaletą tej powieści jest wiarygodne ukazanie metamorfozy dziewczyny, która musiała nauczyć się dbać o siebie, stawiać czoła przeciwnościom oraz wykazywać się inteligencją i sprytem, żeby przetrwać w ówczesnej rzeczywistości. 

Opowieść napisana przez Klocke i Wohlratha koncentruje się głównie na ukazaniu trudnego losu kobiet żyjących w epoce późnego średniowiecza. Oprócz całkowitego posłuszeństwa najpierw ojcu, a potem mężowi, kobieta musiała stosować się do szeregu niepisanych reguł, by nie zostać posądzoną o rozwiązłość. Z dzisiejszej perspektywy trudno uwierzyć, że kilka wieków temu poważana dama traciła szacunek towarzystwa z powodu rozmowy z nieznajomym mężczyzną, samotnej wyprawy do miasta lub jeszcze innego, całkiem niewinnego i błahego zdarzenia. Autorzy przybliżają czytelnikom także niewiarygodnie podły los kobiet, których nie szanował absolutnie nikt, ponieważ w społeczeństwie uchodziły za ludzi najgorszej kategorii. Mowa o nierządnicach wypędzanych z miast, pogardzanych i traktowanych gorzej niż zbrodniarze, mimo że wiele z nich to okrutny los zmusił do takiego życia. Najbardziej oburzające jest jednak stosowanie podwójnej moralności, wedle której prostytutka była nikim, a mężczyźni korzystający z jej usług cieszyli się powszechnym szacunkiem nawet, jeśli należeli do stanu duchownego. Poruszenie przez autorów takich wątków sprawia, że powieść charakteryzuje się przemyślanym, wiarygodnym i interesującym tłem społecznym, co w moich oczach przydaje jej wartości.

Warto również wspomnieć, że w książce pojawiają się także postaci historyczne oraz wydarzenia, które w rzeczywistości odegrały znaczącą rolę. Pisarze zgrabnie połączyli fikcyjną opowieść ze zdarzeniami takimi jak Sobór w Konstancji czy śmierć Jana Husa głoszącego konieczność reform w Kościele Katolickim. Wprawdzie wątki te nie są dominujące, niemniej ich przedstawienie również zasługuje na pochwałę ze względu na świetne połączenie z głównym motywem, czyli historią Marii Schärer. Moim zdaniem Nierządnica to jedna z lepszych powieści historycznych jakie czytałam, ale muszę wspomnieć o pewnym, drażniącym mnie nieco elemencie. Uważam, że autorzy trochę zbyt szybko rozwiązali całą intrygę w zakończeniu, powodując, że finał wydał mi się niepasujący do reszty opowieści. Wszystko wyjaśnia się nagle na ostatnich trzydziestu stronach i to w taki sposób, że niektóre wątki sprawiają wrażenie rozwiązanych zbyt pomyślnie, jakby autorzy nie chcieli skrzywdzić żadnej z pozytywnych postaci. Pomimo tego drobnego minusa z pewnością sięgnę po kolejne tomy, żeby znów zachwycać się dopracowaną fabułą, świetnie nakreślonymi bohaterami oraz charakterystyką rzeczywistości sprzed ponad pięciu wieków. 

Ocena: 5 / 6

Książka przeczytana w ramach wyzwania Z półki

 Cykl Nierządnica:

2. Kasztelanka
3. Testament nierządnicy
4. Córka nierządnicy
5. Córy grzechu